Το κείμενο αυτό, από το Λύκειο Ηρακλείου, εντάσσεται σε έναν κύκλο νοηματοδότησης της σχολικής πραγματικότητας μέσω της ιστοσελίδας μας με το γενικό τίτλο: «Ένα σχολείο… ένα μήνυμα». Κάθε φορά, μια σχολική μονάδα της “Ελληνικής Παιδείας” στέλνει το μήνυμά της, την πρότασή της, τη γνώμη της για ό,τι συμβαίνει.
Οι ημέρες των εορτασμών στην επέτειο των 200 ετών της Παλιγγενεσίας διαφορετικά σχεδιάστηκαν κι αλλιώς βιώνονται στη βαριά σκιά της πανδημίας. Όμως το πλήθος των αναρτήσεων στο διαδίκτυο, με Εκδηλώσεις απ’ όλο τον κόσμο, αποτελούν πρόκληση συμπόρευσης με την ιστορία, ανοίγουν τον δικό μας προσωπικό διάλογο με την ιστορία. Διάλογο με τα πρόσωπα και τα γεγονότα, διάλογο του παρελθόντος με το παρόν, που οδηγεί στη βαθύτερη γνώση των ανθρωπίνων πραγμάτων και τελικά στην προσέγγιση της σοφίας.
Στη γενικότερη θέα των διακοσίων χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, τα πρώτα δέκα χρόνια ζυγίζουν «αιώνες» αγώνων, κινδύνων και μαρτυρικών θυσιών.
Δέκα χρόνια μετά, στα τέλη του 1831, η Ελλάδα είναι κράτος μικρό, αλλά ανεξάρτητο, με όρια τούς κόλπους Αμβρακικού – Παγασητικού και ανεκπλήρωτο το όραμα επέκτασης στη Θεσσαλία και στην Ήπειρο, του δολοφονημένου ήδη πρώτου κυβερνήτη Καποδίστρια. Η επέκταση θα γίνει στα 1881, 50 χρόνια αργότερα!
Μόνη αναψυχή ενδιάμεσα η ενσωμάτωση των Επτανήσων στην Ελλάδα, στα 1864, ύστερα από ξενοκρατία έξη αιώνων! Το θαυμασμό μας προκαλεί ότι την ενσωμάτωση προετοίμασε ὁ Καποδίστριας, ως Γραμματέας των Επτανήσων, του πρώτου κύτταρου ανεξάρτητου κράτους, επιβάλλοντας την ελληνική γλώσσα και την παιδεία (1807).
Η απελευθέρωση της Θεσσαλίας τόσο αργότερα δημιουργεί απορία. Εκεί γεννήθηκε ο «πατέρας της λευτεριάς» μας, ο Ρήγας Βελεστινλής. Εκεί αναπτύχθηκαν τα αξιοθαύμαστα Αμπελάκια. Εκεί ιδρύθηκαν, μεγάλες μορφές δασκάλων του Γένους, περίφημες Σχολές, που γαλούχησαν ήρωες κι όμως δεν κερδήθηκαν νίκες στις εύφορες πεδιάδες της.
Η μικρή μας αναφορά στην τελική αμαχητί προσάρτηση της Θεσσαλίας (εκτός της Ελασσόνας) και μόνον της Άρτας από την Ήπειρο, στοχεύει στην ανάδειξη κυρίως μιας μορφής, του πρωταγωνιστή της, του τότε Πρωθυπουργού Αλέξανδρου Κουμουνδούρου, στην ταραγμένη εποχή των διεθνών αντεκδικήσεων.
Στα 1877 η Ελλάδα, εκμεταλλευόμενη τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1877-1878) κήρυξε και αυτή τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ώστε μετά την ήττα της Τουρκίας βρέθηκε στη θέση διεκδικητή. Οι μεγάλες δυνάμεις κάλεσαν τις δύο χώρες, Ελλάδα-Τουρκία να διαπραγματευτούν μεταξύ για παραχώρηση στην Ελλάδα εδαφών Ηπείρου και Θεσσαλίας. Πρώτη διαπραγμάτευση στην Πρέβεζα χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Τελικά, ύστερα από τη μεσολάβηση των Μεγάλων Δυνάμεων, επίπονες αναβολές και υπαναχωρήσεις των Τούρκων και Άγγλο πρωθυπουργό τον φιλέλληνα Γλάδστωνα, υπογράφηκε η συμφωνία παραχώρησης, στις 20 Ιουνίου/2 Ιουλίου 1881, στην Κωνσταντινούπολη.
Η έκταση της Ελλάδας αυξήθηκε τότε περισσότερο από 13.000 τετρ. χιλιόμετρα ενώ ο πληθυσμός πάνω από 300.000 κάτοικοι. Στο τέλος της δεκαετίας η Ελλάδα έχει πληθυσμό περίπου 2.200.000 κατοίκων.
Η εποχή (1875-1881) φέρει τη σφραγίδα του εξαιρετικά σημαντικού πολιτικού Αλέξανδρου Κουμουνδούρου (1815-1883). Γόνος επιφανούς οικογένειας αγωνιστών της Μεσσηνιακής Μάνης, εγκαταλείπει προσωρινά τις σπουδές του στη Νομική και πηγαίνει στην Κρήτη (1841) να πάρει μέρος στην Κρητική Επανάσταση, έχοντας επίγνωση ότι η Επανάσταση θα αποτύχει.
Κρινόμενος από συγχρόνους και μεταγενέστερους ιστορικούς θεωρείται ότι «κατάφερε να εξασφαλίσει στο ακέραιο τα συμφέροντα της Ελλάδας, χάρη στη μετριοπάθεια, την ευθύτητα, την ψυχραιμία και την εξαιρετική τόλμη του»1. Στις διαπραγματεύσεις με την Τουρκία δεν δίστασε να απειλήσει με πόλεμο.
«Ο Κουμουνδούρος είχε όλες τις αρετές, πού πρέπει να στολίζουν έναν κοινοβουλευτικό άνδρα… ανεξικακία, ελαστικότητα, προσαρμοστικότητα, καλή διάθεση, ευγένεια στους τρόπους, επιμέλεια, εργατικότητα, επιμονή, υπομονή, πραότητα. Δεν θύμωνε και δεν λύπησε σχεδόν κανένα»2. Διετέλεσε 10 φορές Πρωθυπουργός, 2 φορές Πρόεδρος της Βουλής και 18 φορές Υπουργός. «Θερμός πατριώτης… ρήτωρ ευφραδέστατος… και εις άκρον φιλάνθρωπος, δίδων κατά πλείστας μαρτυρίας, και ολόκληρον τον μισθόν του εις πτωχάς οἰκογενείας»3 .
Μετά την υπογραφή της συμβάσεως προσάρτησης της Θεσσαλίας γράφει:
«…Υπεγράψαμεν την σύμβασιν και ήδη η Θεσσαλία και η Ήπειρος είναι Ελλάς. Την υπεγράψαμεν διότι εθεωρήσαμεν αυτήν υπηρετούσαν τα μεγάλα συμφέροντα του ελληνισμού… Και σεις οι θερμοί πατριώται όσοι λυπείσθε διότι δεν ετύχετε της ευτυχούς περιστάσεως να χύσετε το αίμα ημών υπέρ της πατρίδος, σεις εψηφίσατε την σύμβασιν… Τι θα ελέγαμεν, κύριοι εις τους Θεσσαλούς; Σας δίδεται ελευθερία αλλά ημείς την αρνούμεθα. Θέλομεν να πολεμήσετε, θέλομεν την πατρίδα σας να μεταβάλωμεν εις στάχτην και ερείπια… Δεν θέλομεν αναίμακτον την ελευθερίαν, θέλομεν να πενθηφορήση η Ελλάς… Το κατ’ εμέ εν μόνον διαρκώς επιθυμώ, πριν καταβώ εις τον τάφον να θέσω την υπογραφήν μου και εις άλλας ομοίας πράξεις …»1.
Ο Κουμουνδούρος δεν αξιώθηκε να βάλει την υπογραφή του σε άλλες παρόμοιες πράξεις, πού καθυστέρησαν πάνω από 30 χρόνια. Από την απελευθέρωση της Μακεδονίας και της Ηπείρου (1912-13), μέχρι την ακρότατη Θρακική πόλη την Αλεξανδρούπολη, τότε Δεδέαγατς (1920), σχεδόν εκατό χρόνια μετά την έναρξη της Επαναστάσεως.
Τα επόμενα 100 χρόνια μέχρι σήμερα (2021), ακολούθησαν θρίαμβοι και τραγωδίες. Ο διάλογος με την ιστορία πολύτιμος και οδυνηρός. Διάλογος, που μπορεί πέρα από τη γνώση και τη σοφία να γεννήσει τα ευγενέστερα αισθήματα, που μπορεί να βιώσει ο άνθρωπος, όπως ο θαυμασμός και η εσωτερική παρόρμηση για πράξεις, που τον αναδεικνύουν ικανό να υπηρετήσει μεγάλες ιδέες, να φανεί αντάξιος τις μεγάλες ώρες της Εθνικής του ιστορίας μέχρι τις καθημερινές στιγμές της δικής του προσωπικής ιστορίας.
- CRETALIVE NEWS,
- ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, ΤΟΜΟΣ ΙΓ΄, σελ. 348
- ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ΗΛΙΟΥ, ΤΟΜΟΣ ΙΒ΄, σελ. 366
