ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ
Για μια πιο ΑΣΦΑΛΗ ΧΡΗΣΗ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΣΩΝ
κ. Μαρίνα Πετροπούλου, Πληροφορικός ΑΠΘ, Ἐκπαιδευτήρια «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ»
Τα ψηφιακά Μέσα ανήκουν στην καθημερινότητα των παιδιών και των νέων, καθώς και των ενηλίκων.
Η χρήση των νέων Μέσων στο σπίτι, στο σχολείο και στο χώρο εργασίας είναι κάτι αυτονόητο εγκυμονεί όμως κινδύνους τόσο για τα ίδια τα ψηφιακά μέσα, όσο και για τους χρήστες τους.
Λόγω των Ψηφικών Mέσων όμως τα παιδιά εκτίθενται όλο και περισσότερο σε κινδύνους: εκφοβισμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ακατάλληλη χρήση των προσωπικών δεδομένων, αφιλτράριστη τεράστια ροή πληροφοριών, ψυχική εξάρτηση, απώλεια προσωπικών επαφών.
Πώς μπορούμε να προστατέψουμε τα παιδιά μας και τους εαυτούς από τους κινδύνους αυτούς;
Στο Εργαστήριο 3 έγινε μία προσπάθεια να παρουσιάσουμε τους κινδύνους αυτούς αλλά και να προτείνουμε κάποιους τρόπους προστασίας έχοντας υπ’ όψη ότι κανένας από τους κανόνες που παρουσιάστηκαν δεν εγγυάται 100% ασφάλεια.
Α΄ Από τι κινδυνεύει ο υπολογιστής
Ιοί
→Τι είναι ο Ιός υπολογιστή; (virus)
ένα πρόγραμμα υπολογιστή, το οποίο μπορεί να αντιγραφεί και να “μολύνει” τον υπολογιστή χωρίς την παρέμβαση τη γνώση ή την άδεια του χρήστη του.
→Τι μπορεί να κάνει ένας ιός;
- Να καταστρέψει προγράμματα του υπολογιστή
- Να διαγράψει όλα ή κάποια αρχεία (να κάνει ακόμα και format)
- Απλά να εμφανίσει στην οθόνη κείμενο, βίντεο, ή ηχητικά μηνύματα.
- Να καταλάβει τη μνήμη και να προκαλέσει ασταθή συμπεριφορά του συστήματος που μπορεί να οδηγήσει και σε κατάρρευσή του (να κολλήσει)
Σκουλήκι
→Τι είναι Σκουλήκι υπολογιστή (Worm)
ένα αυτοαναπαραγόμενο και κακόβουλο πρόγραμμα υπολογιστή, το οποίο χρησιμοποιεί δίκτυο υπολογιστών για να στείλει αντίγραφα του εαυτού του σε άλλους κόμβους (υπολογιστές του δικτύου) και μπορεί να το πράξει αυτό χωρίς την παρέμβαση του χρήστη εκμεταλλευόμενο κενά ασφαλείας του υπολογιστή προορισμού.
→Τι μπορεί να κάνει ένα σκουλίκι;
- να κάνουν τον υπολογιστή να καθυστερεί
- να καταστρέψουν τα αρχεία
- η ταχεία τους διάδοση με email μπορεί να προκαλέσει γενικότερες καθυστερήσεις στο δίκτυο ή και κατάρρευση του δικτύου.
Δούρειος Ίππος
→Τι είναι Δούρειος Ίππος (Trojan)
είναι ένα κακόβουλο πρόγραμμα που ξεγελάει τον χρήστη και τον κάνει να πιστεύει ότι εκτελεί κάποια χρήσιμη λειτουργία ενώ στα κρυφά εγκαθιστά στον υπολογιστή του άλλα κακόβουλα προγράμματα.
→Γιατί ονομάζονται έτσι;
Η τακτική που χρησιμοποιούν είναι παρόμοια με την τακτική που χρησιμοποίησε ο Οδυσσέας, οπότε πήραν και αυτήν την ονομασία
→Τι μπορεί να κάνει ένας δούρειος ίππος;
- Να ανοίξει κενά ασφαλείας
- Να δώσει πρόσβαση σε τρίτους στο σύστημά μας. Η πρόσβαση αυτή μπορεί να είναι από απλή παρακολούθηση της δραστηριότητας στον υπολογιστή μέχρι τον πλήρη έλεγχο.
- Κατά κανόνα δεν θέλουν να καταλάβει ο χρήστης πως ο υπολογιστής είναι μολυσμένος, και κατά συνέπεια δεν θα προσπαθήσουν να τον επιβραδύνουν ή να τον κρασάρουν.
Spyware
→Τι είναι Spyware;
πρόγραμμα που παρακολουθεί τη διαδικτυακή δραστηριότητά μας στον υπολογιστή εν αγνοία μας.
→Τι μπορεί να κάνει ένα Spyware;
- να αντιγράφουν τα password μας ή τον κωδικό της πιστωτικής μας κάρτας.
- να παρακολουθούν το πώς χρησιμοποιούμε τον υπολογιστή (τι προγράμματα τρέχουμε, σε ποιες σελίδες μπαίνουμε) και στη συνέχεια να στέλνουν τα στοιχεία στο δημιουργό τους, για να τα πουλήσει σε διαφημιστικές εταιρείες.
Adware
→Τι είναι Adware;
- Λογισμικό που προβάλλει έξτρα διαφημίσεις στον υπολογιστή μας.
- Οι διαφημίσεις αυτές μπορεί να εμφανίζονται σαν παράθυρα pop-up χωρίς να έχουμε κάνει τίποτα, ή να εμφανίζονται σαν επιπλέον διαφημίσεις στις ιστοσελίδες που επισκεπτόμαστε (σε συγκεκριμένες λέξεις-κλειδιά στο κείμενο).
- Συχνά τα Adware συνοδεύουν Spyware, για να προβάλλουν πιο στοχευμένες διαφημίσεις με βάση τις προτιμήσεις των χρηστών.
Ransomware
→Τι είναι Ransomware;
Λογισμικό που κρατά “όμηρο” το σύστημά μας, απαιτώντας να πληρώσουμε για να συνεχίσουμε να τον χρησιμοποιούμε.
→Τι μπορεί να κάνει ένα Ransomware;
- Να ανοίξει παράθυρα καθώς πλοηγούμαστε στο Internet (κλείοντας το browser να κλείνουν και εκείνα, για να εμφανιστούν κάποια τυχαία στιγμή αργότερα.
- Να ξεκινήσουν με την εκκίνηση των windows και δεν μας επιτρέπουν να χρησιμοποιήσουμε καθόλου τον υπολογιστή αν δεν πληρώσουμε.
- Κάποια ransomware είναι σχεδιασμένα σαν δήθεν μέρος της δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος ή του FBI (με λογότυπα και τα σχετικά). Εμφανίζουν ένα μήνυμα πως κάναμε δήθεν κάτι παράνομο και ζητούν να πληρώσουμε τα χρήματα σαν ένα δήθεν πρόστιμο. Πολλοί αρχάριοι χρήστες έχουν ξεγελαστεί πως τα συγκεκριμένα μηνύματα είναι από την πραγματική δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος.
Malware
→Τι είναι Malware?
Όλα τα παραπάνω προγράμματα αποτελούν κατηγορία λογισμικού με το όνομα αυτό
Προστασία
→Κινδυνεύουν όλοι οι υπολογιστές;
Όπως όλα τα λογισμικά και τα malwares μπορούν να εκτελεστούν σε συστήματα με λειτουργικό σύστημα για το οποίο έχουν φτιαχτεί. Τα περισσότερα στοχεύουν σε συστήματα με windows, όμως και με τα υπόλοιπα συστήματα θα πρέπει οι χρήστες να είναι προσεκτικοί.
Πιο συγκεκριμένα εδώ.
→Πώς μπορώ να προστατεύσω τον υπολογιστή μου;
Εδώ μπορείτε να βρείτε αρκετά δωρεάν προγράμματα χρήσιμα για την προστασία του υπολογιστή. Βέβαια, θα πρέπει να παντα, πέρα από τα τεχνικά μέσα, και κάποιους γενικούς κανόνες που περιγράφονται εδώ.
Β΄ Μόνο τα Windows απειλούνται; Ιοί σε άλλα λειτουργικά συστήματα
→Γιατί τα Windows απειλούνται περισσότερο;
- είναι πολύ πιο διαδεδομένα, τουλάχιστον στους οικιακούς υπολογιστές
- Windows πρωτοξεκίνησαν για απλούς οικιακούς υπολογιστές, είχαν μηδενική πρόβλεψη για πολλαπλούς χρήστες ή για προστασία από τους κινδύνους του διαδικτύου και έχουν πολλά κενά ασφαλείας ακόμα και στις τελευταίες εκδόσεις τους.
- Δεν είναι ελεγχόμενη η εγκατάσταση εφαρμογών.
Mac
→Απειλούνται από ιούς τα Mac;
Η αλήθεια είναι πως οι Mac έχουν ιούς, ενδεχομένως αρκετά επικίνδυνους.
→Πώς προστατεύονται από τους ιούς οι Mac;
Υπάρχουν όμως μια σειρά από χαρακτηριστικά που καθιστούν τους Mac σημαντικά πιο ασφαλείς από τα Windows όσον αφορά τους ιούς:
- Το Mac App Store, με τα προγράμματα να είναι ελεγμένα και εγκεκριμένα από την Apple
- Το Gatekeeper, που επιτρέπει να τρέξουμε προγράμματα μόνο αν έχουν ψηφιακή υπογραφή από έναν εγκεκριμένο κατασκευαστή ή αν προέρχονται από το App Store.
- Η τεχνολογία XProtect, που απομονώνει τα γνωστά κακόβουλα προγράμματα. Λειτουργεί όπως τα antivirus στα Windows, αλλά επειδή παράγονται πολύ λιγότεροι ιοί για Mac, είναι πιο εύκολο για την Apple να τους κρατάει υπό έλεγχο.
→Πότε κινδυνεύει ο Mac;
Αν απενεργοποιηθεί το Gatekeeper για να εγκαταθεί και να τρέξει κάποιο πειρατικό πρόγραμμα. Με αυτόν τον τρόπο μένει το Mac ανοιχτό σε μολύνσεις. Οι περισσότεροι απλοί χρήστες, όμως, είναι σε γενικές γραμμές ασφαλείς.
Linux
→Υπαρχουν ιοί για linux;
Υπάρχουν αλλά είναι ελάχιστοί διότι:
- Είναι βασισμένο στο unix και παρουσιάζει ελάχιστα κενά ασφαλείας.
- Το ποσοστό των χρηστών που χρησιμοποιεί αποκλειστικά Linux είναι χαμηλό σε σχέση με τα Windows και το Mac OS, που οι δημιουργοί Malware συνήθως δεν μπαίνουν καν στον κόπο να δημιουργήσουν κακόβουλα προγράμματα για αυτό.
- Οι εφαρμογές εγκαθίστανται κατά προεπιλογή μέσω των Software Repositories (αποθήκες λογισμικού). Οι εφαρμογές που προστίθενται στο repository είναι ελεγμένες όσον αφορά την ασφάλειά τους από εκείνους που το συντηρούν.
→Γιατί είναι ασφαλές το Linux;
- Στο Linux δεν βάζουμε “σπασμένα” (γιατί συνήθως δεν υπάρχουν)
- To Linux περιέχει τα περισσότερα προγράμματα που χρειαζόμαστε και μάλιστα δωρεάν.
- Στο Linux κανείς δεν είναι συνεχώς Administrator (root). Βασικά μπαίνει ως απλώς χρήστης και οποιαδήποτε αλλαγή θελήσει να κάνει θα του ζητηθεί ο κωδικός.
- Οι χρήστες του Linux έχουν ένα ελάχιστο επίπεδο γνώσεων ώστε να μην κάνουν επικίνδυνες κινήσεις.
Android
→Απειλούνται από ιούς τα κινητά με android;
Σύμφωνα με την google ναι μεν υπάρχει το ενδεχόμενο να εμφανιστούν ιοί όπως τους γνωρίζουμε στους επιτραπέζιους υπολογιστές με Windows, αλλά είναι απίθανο να εξαπλωθούν κυρίως λόγω των συστημάτων ασφαλείας sandboxing αλλά και της ίδια της αρχιτεκτονικής των πυρήνων στα σημερινά λειτουργικά συστήματα. H πιο μεγάλη απειλή για τα android είναι τα άλλα malwares που έρχονται μαζί μέ εφαρμογές που εγκαθίστανται στο κινητό.
→Πότε είναι ασφαλές το κινητό android;
Όταν εγκαθιστώ εφαρμογές αποκλειστικά από το Google Play, τις οποίες εφαρμογές ελέγχει η ίδια η Google όπως είναι η προεπιλογή του android.
→Γιατί είναι ασφαλές το Play Store της Google;
- η κάθε εφαρμογή που εκδίδεται στο Play Store περνάει από εξονυχιστικό έλεγχο από το επιτελείο της google
εκτελείται η εφαρμογή σε ένα εικονικό περιβάλλον για να δει την συμπεριφορά της εφαρμογής πάνω σε μία virtual κατάσταση - Αν περάσει τους ελέγχους γίνεται published στο Play Store.
- Ακόμη και εάν έχετε εγκαταστήσει μία εφαρμογή που την έχετε κατεβάσει από το Play Store και στην συνέχεια ανακαλυφθεί από την google ότι είναι malware, αυτόματα η google έχει την δυνατότητα εξ αποστάσεως (remotely) να απεγκαταστήσει την εφαρμογή από το κινητό σας.
→Πότε κινδυνεύει το κινητό android;
Όταν ο χρήστης απενεργοποιήσουν αυτή την προεπιλεγμένη προστασία, προκειμένου να εγκαταστήσουν τρίτες εφαρμογές από το διαδίκτυο (sideloading) εκτος Play store. Ακόμα και τότε, πάντως, πριν την εγκατάσταση η Google προτείνει να ελέγξει αυτόματα την εφαρμογή, για να επιβεβαιώσει πως είναι ασφαλής.
Βασικά κινδυνεύουν όσοι ψάχνουν δωρεάν πειρατικές εκδόσεις εφαρμογών που θα έπρεπε να πληρώσουν στο Google Play.
Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να υπάρχει εγκατεστημένο ένα Antivirus που να είναι όμως εγκατεστημένο μέσω το Google Play.
Εν ολίγοις, αν κατεβάζετε εφαρμογές αποκλειστικά από το Google Play ή κάποιο άλλο αξιόπιστο App Store (όπως το Amazon App Store), τότε το τηλέφωνό σας θα είναι ασφαλές και δεν χρειάζεται να αγοράσετε mobile antivirus.
iOS
→Απειλείται το iPhone η το iPad από malwares;
Στο iPhone και το iPad τα πράγματα είναι ακόμα πιο κλειδωμένα και αποστειρωμένα, δηλαδή ασφαλή.
→Γιατί είναι ασφαλές το iPhone;
H Apple περνάει από εξονυχιστικό έλεγχο κάθε εφαρμογή που πρόκειται να βάλει στο App Store. H Google ελέγχει αυτόματα τις εφαρμογές, αλλά στην Apple η έγκριση προϋποθέτει έναν υπάλληλο να καθίσει και να μελετήσει προσωπικά την εφαρμογή. Αυτό το εξαιρετικά κλειστό σύστημα κάνει πολύ δύσκολη την ύπαρξη malware.
Ακόμα και αν κρύψουν τόσο καλά ένα malware σε μια εφαρμογή, που να καταφέρει να περάσει τον έλεγχο της Apple, το malware αυτό θα πρέπει να εκμεταλλευθεί ένα μεγάλο κενό ασφαλείας στο λειτουργικό που βασικά δεν υπάρχει.
Τη στιγμή που η Αpple θα ανακαλύψει την κακόβουλη εφαρμογή, θα την αφαιρέσει άμεσα από το App Store και θα απεγκατασταθεί αυτόματα από όλα τα iPhone και iPad παγκοσμίως.
Γ΄ Antivirus
Γενικά
→Τι είναι το antivirus;
Πρόκειται για λογισμικό που χρησιμοποιείται για την προστασία του υπολογιστή από τους ιούς, αλλά και από άλλο βλαβερό υλικό. Τα προγράμματα αυτά εγκαθίστανται στον υπολογιστή σας και ελέγχουν όλα τα αρχεία που βρίσκονται σε αυτόν αλλά και τα συνημμένα σε e-mail αρχεία αλλά είναι δυνατόν να τρέξουν και από ένα αφαιρούμενο μέσο (φλασάκι) για να καθαρίσουν έναν ήδη μολισμένο υπολογιστή.
Αν εντοπιστούν ιοί, το πρόγραμμα σας ενημερώνει αμέσως και στις περισσότερες περιπτώσεις, απομονώνει ή επιδιορθώνει τα αρχεία που έχουν προσβληθεί από τον ιό.
→Αξίζει να επιλέξω ένα εμπορικό antivirus ή καλύπτομαι με ένα δωρεάν;
Τα επί πληρωμή antivirus:
• διατίθενται και σε μορφή “σουϊτας” όπως Internet Security, δηλαδή με εξτρά λειτουργίες όπως Firewall, Ransomware Protection, Προστασία ηλεκτρονικών πληρωμών, AntiSpam κτλ.
• διαθέτουν πλήρη μενού ρυθμίσεων ,
• διαθέτουν online υποστήριξη από την εταιρεία
• δεν έχουν διαφημίσεις
• λαμβάνουν updates κάθε λίγες ώρες.
• χρειάζεται να παρακολουθείται κάθε χρόνο πότε λήγουν, διότι αν λήξει η άδεια και δεν ανανεωθεί, σταματάει πλήρως η προστασία και μαζί τα updates για νέους ϊούς.
Ένα δωρεάν antivirus:
• μηδενικό κόστος του
• καταναλώνουν λίγους πόρους
• Εξασφαλίζουν την βασική προστασία του υπολογιστή
• Χρειάζεται να εγκατασταθούν και άλλα προγράμματα (internet security, firewall)
• έχουν διαφημίσεις
• όχι πολύ τακτικό Update.
Γενικά, παίζει ρόλο σε ποιόν χρήστη απευθύνεται ένα AV και όχι τόσο στο μέγεθος της χρήσης που κάνει. Ένας έμπειρος χρήστης, που ξέρει πως να προφυλαχτεί στο Internet, μπορεί να του αρκεί ένα δωρεάν AV.
→Δωρεάν Antivirus
Παρακάτω προτείνουμε τέσσερα δωρεάν antivirus. Από τους ιστοχώρους τους μπορείτε να κατεβάσετε τις τελευταίες εκδόσεις τους.
• Avast Free Antivirus – http://www.avast.com
• AVG – http://www.avg.com
• Bitdefender – http://www.bitdefender.com/solutions/free.html
• PANDA – http://www.pandasecurity.com/usa/homeusers/solutions/free-antivirus/
→AntiVirus Tips:
• Aν περιέχει Firewall το πακέτο που επιλέγουμε, πρέπει να απενεργοποιείται το ενσωματωμένο Firewall των Windows, καθώς πρέπει να λειτουργεί μόνο ένα.
• Ποτέ μην εγκαθιστάτε 2 ή περισσότερα AV στον ίδιο υπολογιστή
• Όταν απεγκαθίσταται ένα AV, καλό είναι να γίνεται με το αντίστοιχο Removal Tool της εταιρείας σε Safe Mode, διότι ενδέχεται να μην γίνει σωστά με το κλασικό “Uninstall” στον πίνακα ελέγχου
• Το AV της Microsoft και το Windows Defender, παρέχουν πολύ μικρή προστασία και μπορεί να “αγνοήσουν” κάποιο κακόβουλο λογισμικό.
• Να ελέγχετε συχνά ότι λειτουργεί κανονικά, κάνει update και δεν έχει λήξει η άδεια (αν είναι πληρωτέο).
Πώς λειτουργεί ένα antivirus
→Γιατί επιλέξατε το avast;
Διότι πρόκειται για ένα δωρεάν antivirus που ήρθε πρώτο ανάμεσα στα δωρεάν antivirus σε έρευνες από ανεξάρτητους οργανισμούς για το 2016.
→Πότε ενεργοποιείται το antivirus;
- Eίναι απαραίτητο να ξεκινάει αυτόματα μαζί με τα Windows, και να παραμένει ενεργή για όση ώρα είναι ανοιχτός ο υπολογιστής.
- Κάθε εφαρμογή του είδους έχει μια λειτουργία προστασίας σε πραγματικό χρόνο, ελέγχοντας άμεσα οποιοδήποτε αρχείο χρησιμοποιούμε.
→Πώς αναγνωρίζει τα malwares;
Κάθε antivirus διαθέτει μια βάση δεδομένων γεμάτη με τα χαρακτηριστικά του κώδικα εκατομμυρίων ιών, worms, trojans, και άλλων τύπων malware. Τα χαρακτηριστικά αυτά ονομάζονται “υπογραφές ιών” (virus definitions).
Κάθε αρχείο που ελέγχει το πρόγραμμα, ουσιαστικά διαβάζει τον κώδικά του, και ψάχνει να βρει αν περιέχει ίχνη από τις υπογραφές ιών που το antivirus ήδη γνωρίζει.
→Γιατί χρειάζεται το update;
Επειδή εκατοντάδες νέοι ή παραλλαγμένοι ιοί κυκλοφορούν κάθε μέρα, είναι πολύ σημαντικό το antivirus να είναι συνδεδεμένο στο Internet, για να κατεβάσει τις νεότερες ενημερώσεις όσον αφορά τις υπογραφές ιών.
Αν το antivirus δεν είναι ενημερωμένο, είναι θέμα χρόνου να βρεθεί κάποιος νέος ιός που ο κώδικάς του να μην ταιριάζει με καμία από τις γνωστές υπογραφές, και να περάσει ανενόχλητος στο σύστημά μας.
→Πότε γίνεται ο έλεγχος των αρχείων;
Για να ελέγξει το antivirus ένα αρχείο, δεν είναι απαραίτητο να το τρέξουμε.
Ο έλεγχος από το real time protection γίνεται σε κάθε αλληλεπίδραση που έχουμε με το αρχείο, είτε αν το κατεβάζουμε από το Internet, είτε όταν το μετακινήσουμε, το αντιγράψουμε κλπ.
Εκτός από τα αρχεία που είναι τα ίδια επικίνδυνα με βάση την κατάληξή τους, το antivirus ελέγχει και αρχεία που μπορεί να περιέχουν malware, όπως συμπιεσμένους φακέλους .zip, ή ακόμη και μολυσμένα αρχεία word.
→Μπορώ να εκτελέσω χειροκίνητο έλεγχο αρχείων;
Εκτός από την αυτόματη προστασία σε πραγματικό χρόνο, τα περισσότερα προγράμματα μας δίνουν τη δυνατότητα να ξεκινήσουμε έναν χειροκίνητο πλήρη έλεγχο όλων ή κάποιων αρχείων του συστήματος. Είναι εξαιρετικά χρήσιμος αν θέλουμε να ελέγξουμε ένα εξωτερικό μέσω αποθήκευσης που συνδέουμε στον υπολογιστή. για malware.
Γρήγορος: ελέγχονται μόνο τα ζωτικά αρχεία του συστήματος και τις εφαρμογές που τρέχουν ήδη στη μνήμη…
Πλήρης: θα εξετάσει όλα τα αρχεία στον δίσκο ή τους δίσκους.
- μπορεί να είναι εξαιρετικά χρονοβόρος αν έχουμε πολλά αρχεία…
- καταναλώνει σημαντικούς πόρους του συστήματος και επιβαρύνει σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργία του υπολογιστή μας.
→Κάθε πότε κάνουμε πλήρη έλεγχο του υπολογιστή;
- αμέσως μετά την εγκατάσταση του Antivirus, να βεβαιωθούμε πως όλα τα αρχεία που είχαμε ήδη στον υπολογιστή μας ήταν ασφαλή.
- εφόσον όλα τα νέα αρχεία ελέγχονται σε πραγματικό χρόνο, μια φορά στις δύο εβδομάδες ή και μια φορά το μήνα είναι αρκετή.
Υπάρχει η δυνατότητα προγραμματισμού του ελέγχου, ώστε να μην χρειάζεται να τον έχουμε στο νου μας.
→Χειροκίνητο update
Τα δωρεάν προγράμματα συνήθως ελέγχουν για virus definitions μία φορά την ημέρα, ενώ τα πληρωμένα μπορεί να ελέγχουν αρκετά συχνότερα, κάθε 3-4 ώρες.
Αν θέλουμε, όμως, μπορούμε να ζητήσουμε και χειροκίνητα ένα update, ιδιαίτερα αν πρόκειται να τρέξουμε ένα αρχείο που μας φαίνεται ύποπτο.
→Τι γίνεται αν εντοπιστεί κάποια απειλή;
Τα περισσότερα antivirus, μόλις εντοπίζουν ένα μολυσμένο αρχείο:
- επιχειρούν να το καθαρίσουν
- και αν αποτύχουν το μεταφέρουν αυτόματα στην “καραντίνα” (quarantine), ή “κιβώτιο ιών” (virus vault).
Από εδώ μπορούμε να διαγράψουμε οριστικά κάποιο αρχείο, ή, αν έχει αποδειχτεί εσφαλμένος ο χαρακτηρισμός του ως επικίνδυνο, να το επαναφέρουμε.
→Γίνονται λάθος διαγνώσεις;
Όπως και με τα ιατρικά λάθη, οι λάθος διαγνώσεις στο antivirus, όσο κι αν μας ανησυχούν, είναι μια πραγματικότητα.
Αν λοιπόν το πρόγραμμα υποστηρίζει πως ένα αρχείο είναι μολυσμένο ενώ εμείς πιστεύουμε πως είναι ασφαλές, η καλύτερη λύση είναι να χρησιμοποιήσουμε μια υπηρεσία όπως το VirusTotal, που ελέγχει το αρχείο με 52 διαφορετικά antivirus.
Αν μόνο ένα ή δύο από αυτά βλέπουν το αρχείο ως μολυσμένο, το πιθανότερο είναι πως είναι ασφαλές.
Δ΄ Τρόποι προστασίας. Πώς μπορώ να προστατευτώ;
Χρησιμοποιώντας τα Windows.
- Ενημερώνετε τακτικά το Λειτουργικό Σύστημα που χρησιμοποιείτε (Μέσω Windows update).
- Επιβάλλεται η χρήση ενημερωμένου antivirus.
- Αν είστε έμπειρος χρήστης ή ανησυχείτε πολύ για τους παραδοσιακούς ιούς, μπορείτε να χρησιμοποιείτε ένα πιο ασφαλές λειτουργικό σύστημα όπως είναι το Linux.
- Έχετε ενεργοποιημένο τείχος προστασίας.
- Αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε σπασμένα προγράμματα.
- Θα πρέπει να βεβαιωθείτε ότι είναι απενεργοποιημένες οι μακροεντολές (ή ενεργό το Macro Virus Protection) σ’ όλες τις εφαρμογές της Microsoft και ΠΟΤΕ δεν θα πρέπει να εκτελείτε μακροεντολές (macros) σ’ ένα έγγραφο εκτός κι αν είστε σίγουροι για το τι ακριβώς κάνουν.
- Κατά την εγκατάσταση κάποιου δωρεάν προγράμματος διαβάζουμε προσεκτικά τις επιλογές που προτεινονται πριν πατήσουμε next. Πολλές φορές μαζί με το πρόγραμμα εγκαθίσταται (με επιλογή του χρήστη) και κάποιο spyware (Ask Toolbar, Babylon, κλπ).
Κατά την περιήγηση στο Internet
- Αποφεύγετε να επισκέπτεστε ιστοσελίδες με «επικίνδυνο» περιεχόμενο (παιχνίδια, σπασμένα προγράμματα, κλπ).
- Μην εμπιστεύεστε αναδυόμενα παράθυρα με «δελεαστικά» μηνύματα. Κλείνετέ τα άμεσα.
- Μπορείτε να «καλύψετε» τη διεύθυνσή σας στις ιστοσελίδες, ώστε να μην τις εντοπίζουν τα προγράμματα αναζήτησης e-mail που χρησιμοποιούν οι αποστολείς spam.
- Χρησιμοποιείτε λέξεις αντί σύμβολα (onoma dot eponymo at xy dot com αντί onoma.eponymo@xy.com)
Χρησιμοποιώντας email
- Προσοχή στα συνημμένα σε email ή κοινωνικά δίκτυα. Δεν θα πρέπει ποτέ να εκτελέσετε ένα συνημμένο που περιέχει ένα εκτελέσιμο αρχείο που έχει φθάσει μέσω e-mail από άγνωστο ή απρόσμενο αποστολέα.
- Τα συνημμένα που έρχονται ως αρχεία του Word (.DOC), ως φύλλα εργασίας (.XLS), ως εικόνες (.GIF και .JPG) κ.ά. είναι αρχεία δεδομένων και δεν μπορούν να κάνουν ζημιά εκτός από το πρόβλημα που αναφέρθηκε προηγουμένως με τις μακροεντολές στα έγγραφα του Word και του Excel. Ένα αρχείο που έχει επέκταση EXE, COM ή VBS είναι εκτελέσιμο και μπορεί να κάνει ό,τι ζημιά θελήσει στον υπολογιστή μας.
- Μπορείτε να μπείτε στις ρυθμίσεις του email σας και να δείτε τι επιλογές σας δίνει ο πάροχος σχετικά με την προστασία από ανεπιθύμητα μηνύματα.
- Αν παρατηρείτε επανειλημμένα ανεπιθύμητα μηνύματα από κάποια συγκεκριμένη ηλεκτρονική διεύθυνση μπορείτε να χαρακτηρίσετε τον αποστολέα αυτό ανεπιθύμητο και να μπλοκάρετε μηνύματά του στο μέλλον.
- Μη δημοσιεύετε το email σας στο Διαδίκτυο, ούτε να απαντάτε από αυτό σε «αλυσιδωτά» μηνύματα (μηνύματα που προωθούνται από χρήστη σε χρήστη).
- Ποτέ να μην απαντάτε ή να προωθείτε τα μηνύματα spam γιατί έτσι επιβεβαιώνετε ότι η διεύθυνσή σας είναι ενεργή.
- Μπορείτε να δημιουργήσετε ένα email που θα χρησιμοποιείτε μόνο σε διαδικτυακές υπηρεσίες.
- Να είστε επίσης προσεκτικοί με το πως χρησιμοποιείτε τον αριθμό του κινητού σας τηλεφώνου. Δεν υπάρχει μόνο e-mail spam αλλά και sms spam.
Υπάρχει Ασφάλεια;
Επειδή σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είμαστε 100% σίγουροι για την ασφάλεια των δεδομένων μας, ένα πλήρες backup των σημαντικών μας αρχείων σε κάποιο εξωτερικό μέσο αποθήκευσης (CD, DVD, flash disk) είναι πάντοτε απαραίτητο, για να έχουμε το κεφάλι μας ήσυχο.
E΄ Parental Control (Γονικός Έλεγχος)
Τι είναι ο Γονικός έλεγχος
Ο Γονικός έλεγχος (Parental Control) είναι πρόγραμμα στον υπολογιστή που δίνει την δυνατότητα να περιορίζεται η πλοήγηση στο Internet, αλλά και γενικότερα η χρήση του υπολογιστή.
Θέματα ασφάλειας (Γιατί χρειάζεται;)
- Η προστασία τις ιδιωτικής μας ζωής στο διαδίκτυο: από τη στιγμή που καθώς επικοινωνούμε «ανεβάζουμε» κάτι στο διαδίκτυο, αυτό παύει αυτόματα να είναι ιδιωτικό και γίνεται δημοσίως προσβάσιμο, οπουδήποτε στον κόσμο από οποιονδήποτε.
- Ακατάλληλο περιεχόμενο για τους ανηλίκους: Κατά την περιήγηση στο Internet είναι πιθανόν να έρθει κανείς, ακούσια ή εκούσια, σε επαφή με ακατάλληλο περιεχόμενο.
- Μη έγκυρο περιεχόμενο: Καθώς ο οποιοσδήποτε μπορεί να αναρτά οτιδήποτε στο διαδίκτυο, η εγκυρότητα της πληροφορίας του που αντλείται από αυτό θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με κριτικό μάτι και να διασταυρώνεται πάντα και με άλλες έγκυρες πηγές.
- Άγνωστοι και διαδίκτυο: Στην επικοινωνία μέσω διαδικτύου μπορεί πολύ εύκολα κανείς να κρύψει την αληθινή του ταυτότητα και γι΄αυτό καθίσταται επικίνδυνη. Τα παιδιά θα πρέπει να να μην αποκαλύπτουν ποτέ σε τέτοιες επικοινωνίες προσωπικές πληροφορίες ή πληροφορίες της οικογένειάς τους.
- Το «cyberbullying»: Οι νέες τεχνολογίες πληροφόρησης και επικοινωνίας μπορούν εύκολα να χρησιμοποιηθούν για τον εκφοβισμό ή την παρενόχληση ενός ατόμου. Οι συμπεριφορές που μπορεί να προκύψουν περιλαμβάνουν, εκτός των άλλων, αποστολή e-mail με κακό περιεχόμενο, αποκάλυψη ιδιωτικών πληροφοριών στο διαδίκτυο, δημοσίευση δυσάρεστων φωτογραφιών ή μηνυμάτων για άλλους σε ιστολόγια (blogs), σε ιστοχώρους κοινωνικής δικτύωσης ή σε άλλες ιστοσελίδες, κλοπή ταυτότητας με σκοπό τη διάδοση φημών και ψευδών πληροφοριών για κάποιον τρίτο ή νεκρές κλήσεις.
Η υπερβολική ενασχόληση με το διαδίκτυο: Το διαδίκτυο αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας ενός παιδιού, δίπλα, όμως, στην οικογένεια, τους φίλους, τα μαθήματα και τις άλλες ενασχολήσεις. Είναι απαραίτητο να τεθούν συγκεκριμένοι κανόνες και τα όρια στη χρήση του.
Προγράμματα Γονικού Ελέγχου
Τι πρέπει να κάνετε στον υπολογιστή
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε, πριν εγκαταστήσετε ένα πρόγραμμα Γονικού ελέγχου, είναι να προστατεύσετε τον λογαριασμό σας με κωδικό, δημιουργώντας ξεχωριστούς λογαριασμούς στα παιδιά με περιορισμένα δικαιώματα (standard account για Windows και managed user για MAC) ώστε να μην μπορούν να επέμβουν στις ρυθμίσεις και να μην μπορούν να εγκαταστήσουν νέα προγράμματα χωρίς την έγκρισή σας.
Πώς να εγκαταστήσετε προγράμματα Γονικού ελέγχου
Στη συνέχεια μπορείτε να ενεργοποιήσετε τις βασικές λειτουργίες γονικού ελέγχου που είναι έτσι κι αλλιώς εγκαταστημένες στον υπολογιστή σας. Τα ;δύο πιο δημοφιλή λειτουργικά συστήματα (Windows, MAC OS) διαθέτουν ορισμένες λειτουργίες γονικού ελέγχου οι οποίες μπορούν να εγκατασταθούν γρήγορα και εύκολα χωρίς την απαίτηση αγοράς ή χρήσης τρίτου προγράμματος.
Τι είδους φίλτρα διατίθενται
- Περιφραγμένες τοποθεσίες: είναι λίστες από ιστοσελίδες που είναι κατάλληλες για ανηλίκους και επιτρέπουν στον χρήστη να έχει πρόσβαση αποκλειστικά σε αυτές.
- Λίστες «Όχι»: είναι λίστα από ιστοσελίδες που πρέπει να αποφευχθούν (π.χ. με προσβλητικό, βίαιο ή ρατσιστικό περιεχόμενο) και αν ο χρήστης προσπαθήσει να μπει σε κάποια από αυτές, τότε μπλοκάρεται η πρόσβαση. Ορισμένα προγράμματα λειτουργούν και με λίστες απαγορευμένων λέξεων. Μόλις βρεθεί κάποια από αυτές τις λέξεις σε κάποια ηλεκτρονική διεύθυνση ή στην ίδια την ιστοσελίδα, τότε μπλοκάρεται η πρόσβαση. Το πρόβλημα με τις λίστες τύπου «Όχι» είναι ότι πρέπει συνεχώς να αναβαθμίζονται χειροκίνητα.
- Μπλοκάρισμα ιστοσελίδων με απαγορευμένες λέξεις: τα πιο απλά φίλτρα της αγοράς μπλοκάρουν περιεχόμενο στο Διαδίκτυο χρησιμοποιώντας λίστα με απαγορευμένες λέξεις. Αυτές οι λέξεις – κλειδιά δημιουργούνται και μπορούν να ανανεώνονται εύκολα και γρήγορα.
- Φιλτράρισμα βάσει αυτόματης ταξινόμησης του περιεχομένου: αξιολογείται ολόκληρο το κείμενο που υπάρχει σε μια ιστοσελίδα. Χρησιμοποιούνται για αυτό γνωστές στατιστικές μεθόδους, όπως αυτές που εφαρμόζουν τα φίλτρα ανεπιθύμητης αλληλογραφίας.
- Αυτοαξιολόγηση ιστοσελίδων: οι πάροχοι της διαδικτυακής πληροφορίας τοποθετούν εθελοντικά στον ιστοχώρο τους μια ετικέτα, η οποία δείχνει αν και σε ποιο βαθμό η ιστοσελίδα αυτή περιέχει συγκεκριμένο επιβλαβές υλικό για τους ανήλικους (π.χ. βία, τζόγο, αλκοόλ, χυδαία γλώσσα, κ.λπ.). Το φίλτρο διαβάζει αυτές τις ετικέτες και αποφασίζει αν θα επιτρέψει την πρόσβαση, σύμφωνα με αυτά που οι γονείς επέλεξαν να επιτρέψουν στα παιδιά τους να δουν.
Το πρόβλημα με αυτό το σύστημα είναι ότι εξαρτάται από το αν οι ιδιοκτήτες των ιστοσελίδων θα αξιολογήσουν εθελοντικά τις ιστοσελίδες τους, και μέχρι στιγμής, δεν είναι πολλοί αυτοί που το κάνουν. - Συνδυασμός μεθόδων φιλτραρίσματος: Οι βασικές προσεγγίσεις στο φιλτράρισμα συνδυάζονται σήμερα με πολλούς τρόπους με σκοπό να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα, αλλά και για να διαφοροποιείται η προσβασιμότητα ανάλογα με την ηλικία.
Επικοινωνία: Η 100% ασφαλής λύση
Οποιαδήποτε τεχνική και να χρησιμοποιηθεί στον υπολογιστή δεν προσφέρει την 100% προστασία για τα παιδιά που μόνο η προσωπική επικοινωνία μαζί τους και η δημιουργία εμπιστοσύνης εξασφαλίζει.
Χρήσιμες συμβουλές
- Να τοποθετείται ο υπολογιστής σε χώρους άμεσα προσβάσιμους από όλη την οικογένεια, και όχι στο δωμάτιο του παιδιού. Έτσι, οι γονείς θα έχουν τη δυνατότητα να επιβλέπουν το παιδί, χωρίς το ίδιο να αισθάνεται ότι ελέγχεται.
- Η πλοήγηση στο διαδίκτυο να γίνει μια οικογενειακή δραστηριότητα, με τους γονείς να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή μαζί με τα παιδιά.
- Οι γονείς θα πρέπει να έχουν κατ’ ελάχιστον επαρκείς γνώσεις για να αντιλαμβάνεστε τις ενέργειές των παιδιών στον υπολογιστή και στο διαδίκτυο.
- Οι γονείς θα πρέπει να συζητούν με τα παιδιά τους για θέματα ασφάλειας (επικοινωνία με αγνώστους, πρόσβαση σε ιστοχώρους με ακατάλληλο περιεχόμενο) που προκύπτουν από την πλοήγηση στο διαδίκτυο.
- Συζητείστε με τα παιδιά για την χρησιμότητα του φίλτρου που χρησιμοποιείτε στο υπολογιστή.
- Εξηγείστε για ποιούς λόγους απαγορεύετε την πρόσβαση σε κάποιες ιστοσελίδες.
- Συμφωνείστε με το παιδί για τις ώρες που θα χρησιμοποιεί τον υπολογιστη για παιχνίδι ή πλοήγηση στο Internet.
- Σε καμία περίπτωση μην απαγορεύσετε την πρόσβαση στο internet στα παιδιά.
- Τα παιδιά θα πρέπει να ενημερώνονται για τους κινδύνους που ελλοχεύουν όταν συνομιλούν με αγνώστους μέσω chatrooms ή στους ιστοχώρους κοινωνικής δικτύωσης.
- Τα παιδιά θα πρέπει να διδαχθούν να μη δίνουν προσωπικές πληροφορίες (επίθετο, όνομα, ηλικία, διεύθυνση κατοικίας, αριθμό τηλεφώνου, οικογενειακό εισόδημα, ωράρια σχολείου, ονόματα φίλων κ.τλ.) σε κανέναν, τόσο στο φυσικό, όσο και στον εικονικό κόσμο.
- Οι γονείς θα πρέπει να μένουν κοντά στα παιδιά και να εμπλέκονται σε κάθε δική τους διαδικτυακή δραστηριότητα, με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν για τις δραστηριότητές τους στο φυσικό κόσμο.
- Οι γονείς θα πρέπει να εμπνεύσουν εμπιστοσύνη στα παιδιά τους, έτσι ώστε αν προκύψει κάτι ξαφνικό ή ενοχλητικό στο διαδίκτυο, τα παιδιά να απευθύνονται άμεσα σε αυτούς.
- Να γνωρίζετε ποιες συσκευές συνδέονται με το διαδίκτυο (τηλεόραση, κονσόλα παιχνιδιών, smartphone κλπ) και πώς. (με τη δική σας σύνδεσή, ή ….wifi του γείτονα)
Χρήσιμοι οδηγοί.
Παρακάτω θα βρείτε οδηγούς που με απλό τρόπο βοηθούν να ορίσετε φίλτρα στα προγράμματα που χρησιμοποιούνται από τους περισσότερους χρήστες.
- Ενεργοποίηση Γονικού Ελέγχου στα Windows 10 και Windows 7
- Αποκλεισμός διαφημίσεων κατά την πλοήγηση
- Ορισμός φίλτρων σε firefox/chrome
- Ασφαλής αναζήτηση με τη google
- Παρακολούθηση youtube χωρίς διαφημίσεις και άλλα σχετικά βίντεο.
- Γονικός έλεγχος στο smartphone
- Δωρεάν πρόγραμμα γονικού ελέγχου Κ9
Φυλλάδιο
{pdf=http://www.elp.gr/images/60years/synedrio/ergastiria/safer/fylladio.pdf|690|500|google}