ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
1η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ, ΜΕΙΓΜΑΤΑ
ΤΟ ΠΟΠ ΚΟΡΝ ΤΡΕΛΑΘΗΚΕ
Έχετε ποτέ αναρωτηθεί γιατί, ενώ ο σπόρος του καλαμποκιού καταβυθίζεται στο νερό το ποπ κορν επιπλέει παρότι ουσιαστικά είναι ο σπόρος που ζεστάθηκε; Η απάντηση σχετίζεται με την πυκνότητα των δύο υλικών. Όταν αυξάνεται ο όγκος ενός υλικού μειώνεται η πυκνότητά του, αφού διατηρείται σταθερή η μάζα του.
ΠΑΙΧΝΙΔΙΑΡΙΚΕΣ ΦΥΣΑΛΙΔΕΣ
Το λάδι με το νερό δημιουργούν ένα ετερογενές μείγμα. Το λάδι επιπλέει στο νερό γιατί έχει μικρότερη πυκνότητα από αυτό. Τι θα συμβεί στο μείγμα αυτό αν ρίξουμε μέσα ένα αναβράζον δισκίο; Από τη διάλυση αυτή παράγεται ένα αέριο το οποίο, ως ελαφρύτερο, κινείται προς τα πάνω και διαφεύγει από το υγρό μείγμα. Έτσι, δημιουργούνται φυσαλίδες που ανεβοκατεβαίνουν.
ΧΡΩΜΑΤΙΣΤΑ ΠΑΓΑΚΙΑ
Φτιάχνουμε έγχρωμα παγάκια και τα ρίχνουμε μέσα σε διαφορετικά υγρά. Παρατηρούμε προσεκτικά τι συμβαίνει σε κάθε ποτήρι και καταλήγουμε σε συμπεράσματα για την πυκνότητα του πάγου σε σχέση με την πυκνότητα του κάθε υγρού. Τελικά ο πάγος επιπλέει πάντα; Το κρύο νερό έχει την ίδια πυκνότητα με το νερό θερμοκρασίας περιβάλλοντος; Η βενζίνη αναμιγνύεται με το νερό; Όλα αυτά μπορούν να απαντηθούν παρατηρώντας τα πέντε ποτήρια που είναι γεμάτα χρώμα.
2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ, ΕΞΩΘΕΡΜΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
ΟΙ «ΜΑΓΙΚΟΙ» ΦΡΟΥΤΟΧΥΜΟΙ
Όταν ένα φαινόμενο συνοδεύεται από αλλαγή στη σύσταση της ύλης τότε το φαινόμενο είναι χημικό και ονομάζεται χημική αντίδραση. Η αλλαγή στη σύσταση της ύλης δεν είναι πάντα ορατή. Μπορεί, δηλαδή, να γίνει μία χημική αντίδραση, αλλά να μην μπορούμε να την αντιληφθούμε οπτικά.
Υπάρχουν, ωστόσο, κάποιες χημικές αντιδράσεις τις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε επειδή συνοδεύονται από κάποια αλλαγή στο χρώμα. Η χρωματική αλλαγή συνοδεύεται και από αλλαγή στη σύσταση, δηλαδή, κάθε φορά τα αντιδρώντα είναι διαφορετικά από τα προϊόντα. Έτσι, μπορούμε να εξαφανίζουμε έγχρωμους φρουτοχυμούς!
ΤΟ ΛΥΧΝΑΡΙ ΤΟΥ ΑΛΛΑΝΤΙΝ
Τόσο στη φύση όσο και στο εργαστήριο δεν γίνονται όλες οι αντιδράσεις με την ίδια ταχύτητα. Υπάρχουν ουσίες οι οποίες αυξάνουν την ταχύτητα των αντιδράσεων χωρίς οι ίδιες να συμμετέχουν στο φαινόμενο. Οι ουσίες αυτές ονομάζονται καταλύτες.
Υπάρχουν κάποιες χημικές αντιδράσεις τις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε επειδή συνοδεύονται από παραγωγή ενός αερίου. Το υπεροξείδιο του υδρογόνου διασπάται σε νερό και αέριο οξυγόνο. Η χημική αυτή αντίδραση είναι εξαιρετικά αργή. Παρουσία όμως ενός καταλύτη η αντίδραση γίνεται ιδιαίτερα γρήγορα. Το αέριο που παράγεται είναι το οξυγόνο. Τώρα πλέον είναι εύκολο να βγει το τζίνι μέσα από το λυχνάρι του Αλλαντίν!
Η ΟΔΟΝΤΟΚΡΕΜΑ ΤΟΥ ΕΛΕΦΑΝΤΑ
Μπορούμε να φτιάξουμε μία μεγάλη οδοντόκρεμα για ελέφαντες; Για τη Χημεία όλα είναι δυνατά. Αναμιγνύω, λοιπόν, τα κατάλληλα αντιδραστήρια και προκαλώ μία χημική αντίδραση, η οποία παράγει την οδοντόκρεμα που θέλω. Η ένταση του φαινομένου οφείλεται στην παρουσία ενός καταλύτη, στην παραγωγή αερίου οξυγόνου και σε ένα μυστικό συστατικό! Το χημικό αυτό φαινόμενο είναι εξώθερμο και για τον λόγο αυτό η οδοντόκρεμα είναι ζεστή. Η παρουσία του οξυγόνου διαπιστώνεται από την ένταση που προσδίδει στη φλόγα ενός κεριού.
ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
1η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΟΞΕΩΝ
Η ΕΚΡΗΚΤΙΚΗ ΣΑΠΟΥΝΑΔΑ
Το οξέα είναι μία κατηγορία ενώσεων οι οποίες έχουν κάποιες κοινές ιδιότητες, γνωστές ως όξινος χαρακτήρας. Τόσο τα οξέα, όσο και οι βάσεις, μπορεί να είναι επικίνδυνες και διαβρωτικές ουσίες αλλά μπορεί να είναι και απαραίτητα συστατικά της διατροφής και του οργανισμού μας, αφού τις συναντάμε σε τρόφιμα και φυτικά παρασκευάσματα. Παραδείγματα οξέων που είναι συστατικά τροφίμων είναι το λεμόνι, το ξύδι, η βιταμίνη C.
Μία από τις ιδιότητες των οξέων είναι η αντίδρασή τους με κάποια μέταλλα. Το μέταλλο, όπως και το οξύ, μετά από την αντίδραση έχουν καταστραφεί και έχουν παραχθεί νέες ουσίες. Η αντίδραση του υδροχλωρικού οξέος με τον ψευδάργυρο παράγει αέριο υδρογόνο. Το υδρογόνο είναι ένα αέριο το οποίο έχει την ιδιότητα να καίγεται δίνοντας μία μικρή έκρηξη. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι συλλογής αυτού του αερίου, το οποίο είναι πολύ ελαφρύ και έχει την τάση να διαφεύγει. Αν καταφέρουμε να το συλλέξουμε μπορούμε και να το κάψουμε. Αυτό είναι που θα προσπαθήσουμε να κάνουμε.
ΤΟ ΚΕΡΙ ΠΟΥ ΣΒΗΝΕΙ ΜΟΝΟ ΤΟΥ
Μία άλλη ιδιότητα των οξέων είναι η αντίδρασή τους με τα ανθρακικά άλατα. Στην κατηγορία των ανθρακικών αλάτων ανήκουν το μάρμαρο, η κιμωλία, η σόδα. Από την αντίδραση αυτή παράγεται αέριο διοξείδιο του άνθρακα. Το διοξείδιο του άνθρακα είναι ένα αέριο το οποίο έχει την ιδιότητα να μη συντηρεί την καύση. Για τον λόγο αυτό, το χρησιμοποιούμε και στους πυροσβεστήρες. Είναι πιο βαρύ από τον αέρα και καλύπτει τη φωτιά αποκλείοντας, έτσι, την επαφή της με το οξυγόνο. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να σβήσουμε κεριά χωρίς να χρειαστεί να τα φυσήξουμε.
2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΔΕΙΚΤΕΣ, ΚΛΙΜΑΚΑ pH
ΑΟΡΑΤΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ
Δείκτες ονομάζονται οι ουσίες οι οποίες έχουν την ιδιότητα να αλλάζουν χρώμα με την επίδραση οξέων ή βάσεων και, συνήθως, έχουν εντυπωσιακά χρώματα. Αυτό που αλλάζει όταν ρίξουμε ένα οξύ ή μια βάση σε ένα δείκτη είναι το pH του διαλύματος. Η κλίμακα του pH εκτείνεται από το 0 έως το 14. Ο κάθε δείκτης μπορεί να έχει διαφορετικά χρώματα σε κάποιες περιοχές της κλίμακας pH.
Ανάλογα με την τιμή του pH ενός διαλύματος, αυτό χαρακτηρίζεται ως όξινο, βασικό ή ουδέτερο. Την ιδιότητα των δεικτών να αλλάζουν χρώμα την χρησιμοποιούμε και εμφανίζουμε ή εξαφανίζουμε το χρώμα από διάφορα υλικά. Είναι εύκολο, απλά αλλάζεις το pH του δείκτη!
Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Ε. Μελανίτου
Συνεργάζονται οι μαθητές: Αντωνίου Μαρία, Αυλήτη Βάσια, Βασιλειάδης Κων/νος, Βερροίου Θεώνη, Γαζαριάν Δάφνη, Γιαννούλης Παναγιώτης, Γουναράκης Θεόδωρος, Ζαβαντή Όλγα, Καρκάνη Δήμητρα, Κουτσάγιας Γιάννης, Λαβίδα Μαριάννα, Λαγουρός Ιωάννης, Λευθεριώτης Φίλιππος, Λυσσάνδρου Χριστίνα, Μακρής Σπύρος , Μελαχροινού Ευγενία, Μπαλόπουλος Θανάσης, Παπαγεωργίου Κατερίνα, Πατήρη Κατερίνα, Σωτηρίου Γιώργος, Τζουρμανάς Κων/νος, Χατζηγεωργίου Κίμωνας
