Την Τετάρτη 2 Φεβρουαρίου 2022 πραγματοποιήθηκε η δεύτερη διαδικτυακή συνάντηση της Σχολής Γονέων με θέμα:
Μητέρα είσαι. «Κυματοθραύστης του λιμανιού σου» είσαι;
με ομιλήτρια την κ. Αντωνία Κολιαράκη-Κιτρομήλη, Ψυχολόγο, Ειδική Σύμβουλο Σταδιοδρομίας και προαγωγής της οικογένειας.
Η κ. Κολιαράκη, στην εξαιρετική ομιλία της, αναφέρθηκε στον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζει η παρουσία της μητέρας για την διαμόρφωση υγιούς προσωπικότητας στα παιδιά.
Ο προσδιορισμός «κυματοθραύστης» δεν αναφέρεται μόνο στις εξωτερικές δυσκολίες, αλλά κυρίως στις δυσκολίες που προέρχονται από τον ίδιο της τον εαυτό και στον αγώνα που πρέπει να κάνει γι΄ αυτό.
Σε μια ιστορική – πολιτισμική προσέγγιση της θέσης της γυναίκας, βλέπουμε ότι στην αρχαιότητα κυριαρχεί ο υποβιβασμός της γυναίκας και η συνακόλουθη μειονεξία της λόγω και της απαιδευσίας της. Κάποιες μεμονωμένες «επαναστατικές» διακηρύξεις απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
Η ανατροπή του κατεστημένου, ένας πραγματικός σεισμός, επέρχεται με το «ουκ ένι άρσεν και θήλυ» στην χριστιανική καθ΄ ημάς παράδοση. Η Υπεραγία Θεοτόκος τιμά την μητρότητα.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας αναγνωρίζουν και τιμούν τον ποιοτικό ρόλο της γυναίκας, της μητέρας.
«Όταν θυμάμαι την μητέρα μου, ακούω μελωδίες» (Μ. Βασίλειος)
Ποια μητέρα δεν θα ήθελε τα παιδιά της να την θυμούνται έτσι;
Η οικογένεια, στην μετάβαση από την παραδοσιακή στην σύγχρονη αστική και στην μετασύγχρονη κοινωνία, έχει υποστεί πολλές αλλαγές.
Στην παραδοσιακή κοινωνία είχαμε πολύ συγκεκριμένους ρόλους οι οποίοι καταστρατηγήθηκαν στη σύγχρονη αστική κοινωνία, όπου το κριτήριο ήταν «ό, τι μου αρέσει, ό,τι με εκφράζει, όπως τη βρίσκω». Θεωρητικά αυτή τελείωσε με την είσοδό μας στην τρίτη χιλιετία, αλλά δυστυχώς είναι ακόμα σε ισχύ.
Στην μετασύγχρονη κοινωνία, όπου και βρισκόμαστε, εισάγεται η έννοια της υπέρβασης. Για να προχωρήσω χρειάζεται να αλληλοεξαρτώμαι και να σέβομαι τους άλλους.
Στην ιστορική αυτή μετάβαση κυριαρχούν δύο βασικές δυνάμεις της ζωής: Η ανάγκη για εγγύτητα και η ανάγκη για ατομικότητα. Ένας πόλεμος υπάρχει ανάμεσά τους, που δεν γίνεται συνειδητά.
Πολλές φορές δημιουργείται άγχος από την αδυναμία διαχείρισης της εγγύτητας και της ατομικότητας, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται δυσλειτουργικά συμπτώματα, όπως προβληματικά τρίγωνα, όταν σε μία δυαδική σχέση -του ζευγαριού- οι γονείς για να συνδιαλλαγούν εμπλέκουν ένα τρίτο πρόσωπο, το παιδί.
Απότοκο, οι συζυγικές συγκρούσεις και η προβολή των δυσλειτουργιών σε ένα ή περισσότερα από τα παιδιά.
Ένα άλλο δυσλειτουργικό χαρακτηριστικό που εμφανίζεται κυρίως από την πλευρά της μητέρας, είναι η υπερπροστασία, η οποία είναι ουσιαστικά μια μορφή ύβρεως, αφού καταστρατηγεί τα όρια και οδηγεί σε υπερβολές.
Ένα παράδειγμα είναι οι υπερβολικές παροχές : «Να μη λείψει τίποτε από τα παιδιά». Ενώ το φυσιολογικό είναι πάντοτε να λείπει κάτι από τα παιδιά.
Με την υπερπροστασία οι γονείς δεν επιτρέπουν στα παιδιά τους να αποκτήσουν δεξιότητες διαχείρισης των ψυχολογικών πιέσεων, με αποτέλεσμα την κατάθλιψη, ως κατάρρευση της αυτοεκτίμησης και αίσθηση κενού από την πλευρά των παιδιών.
Γι΄ αυτόν τον λόγο η μητέρα πρέπει να είναι διαφοροποιημένο άτομο, δηλαδή να μπορεί να διαφοροποιηθεί από το σύστημα της πατρικής οικογένειας, να αποχωρήσει και συναισθηματικά για να φτιάξει τη δική της οικογένεια. Από τον ανώριμο κόσμο της παρόρμησης (ρόλοι, προσδοκίες, ταυτίσεις), να περάσει στον ώριμο κόσμο της λογικής: «τι θέλω και τι νιώθω ΕΓΩ».
Διαδικασία προβολής στα παιδιά
Η ελλειμματική συναισθηματική διαφοροποίηση της μητέρας, εμποδίζει την υγιή ανάπτυξη των παιδιών. Π.χ. Μητέρα ανασφαλής χωρίς ενημερότητα, προβάλλει την ανασφάλεια στο παιδί και τότε το παιδί όντως «γίνεται» ανασφαλές.
Από την άλλη πλευρά, όταν το περίφημο οικογενειακό «δέσιμο» γίνεται αυτοσκοπός, οι σχέσεις στερούνται δημιουργικότητας και αυθορμητισμού, με αποτέλεσμα να οδηγούνται στον ανταγωνισμό ή την αδράνεια,να διαιωνίζονται οι σχέσεις εξάρτησης, που συχνά οδηγούν σε κατάθλιψη.
Αγάπη χωρίς αποδοχή δεν υπάρχει.
Υπερμητέρες ή παλίμπαιδες; Πολλοί γονείς ισχυρίζονται ότι είναι «φίλοι» με τα παιδιά τους. Σ΄ αυτή την περίπτωση συγχέονται οι ρόλοι. Ποια είναι η μητέρα και ποια η κόρη; Το παιδί έτσι δυσκολεύεται να ταυτιστεί με το γονεϊκό πρότυπο.
Είναι επίσης παρατηρημένο ότι η χαλαρή αγωγή είναι πολύ χειρότερη από την αυστηρή. Τα παιδιά που ταλαιπωρούνται περισσότερο είναι αυτά που δεν έχουν όρια.
Αναβολή της ικανοποίησης.
Η δυνατότητα αναβολής της ικανοποίησης, είναι κατ΄ εξοχήν δεξιότητα ζωής, δείκτης υπεροχής των ανωτέρων νοητικών ικανοτήτων και η βάση για την ενσυναίσθηση, δηλ. το να είμαι ευαισθητοποιημένος στα συναισθήματα των άλλων, να τα συμμερίζομαι.
Συναισθηματική συνοχή:
Συναισθηματικός σύνδεσμος διαφοροποιημένων μελών.Το άτομο που μεγαλώνει σε οικογένεια με υψηλή συναισθηματική συνοχή και χαμηλή συναισθηματική απομόνωση, αναπτύσσει εσωτερική συγκρότηση.
Μητέρα είσαι όταν δημιουργείς υγιείς προσωπικότητες.
Εσωτερική συγκρότηση
Έλεγχος των καταστάσεων, «νόημα ζωής», «τα βρίσκω με τον εαυτό μου και τους άλλους».
Προσαρμοστικότητα
Δυνατότητα αλλαγών στους κανόνες και τους ρόλους, χωρίς καταστρατήγηση των αξιών.
Ψυχική ανθεκτικότητα
Επίτευξη σημαντικών αναπτυξιακών αποτελεσμάτων και σε αντίξοο πλαίσιο. Όλη μας η Ιστορία είναι βασισμένη σ΄ αυτήν. (Παράδειγμα οι Μικρασιάτες πρόσφυγες, που όχι μόνο δεν διαλύθηκαν από την καταστροφή, αλλά ξαναδημιούργησαν την ζωή τους και συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάπτυξη και την ποιότητα της κοινωνίας που τους υποδέχθηκε).
Για την ομαλή ανάπτυξη των παιδιών η επικοινωνία με την πάνω γενιά, τον παππού και τη γιαγιά, είναι απαραίτητη, όταν όμως αυτοί είναι άτομα διαφοροποιημένα. Δηλαδή, όταν οι ρόλοι τους είναι οριοθετημένοι και διακριτοί μέσα στην οικογένεια. Ειδικά οι γιαγιάδες, δεν πρέπει ποτέ να υποκαθιστούν την μητέρα. Τα παιδιά τρέφονται ψυχολογικά και ηθικά κυρίως από την μάνα. Αυτή είναι το πρότυπό τους.
Οι γιαγιάδες γεμίζουν τον κόσμο των παιδιών με συναισθήματα, όπως ο ήλιος που δύει σ΄ έναν ουρανό γεμάτο χρώματα.
Προαγωγή της οικογένειας.
Πώς μπορεί όμως να θεραπευτεί η οικογένεια όταν έχει χάσει τον δρόμο της;
Η Κυβερνητική υποστηρίζει ότι, όπως κάθε ζωντανό σύστημα, έτσι και η οικογένεια, μπορεί να ρυθμιστεί εξωτερικά από τους θεραπευτές, που παρεμβαίνουν στις δυσλειτουργίες για να αναπλαισιώσουν και να νοηματοδοτήσουν τη ζωή τους πάνω στον ¨καμβά» της ελληνικής Ιστορίας και της καθ΄ημάς Παράδοσης.
Ένα πρότυπο που το αντλούμε από το παρελθόν και θα βοηθούσε, είναι η αναβίωση της παραδοσιακής κοινότητας (όπως π.χ. ήταν η παλιά γειτονιά, στην οποία μοιράζονταν οι χαρές και οι λύπες όλων, αφαιρούνταν με την κοινή συνάντηση τοξικότητες από τις ζωές).
Η μητρική αγάπη είναι υπέρβαση, αγώνας για την προσωπική ανάπτυξη των παιδιών. Και η γυναίκα μπορεί να κάνει αυτή την υπέρβαση και να βγάλει ακόμη και από την δυσλειτουργία κάτι θετικό.
Αρκεί να στραφεί εκεί που είναι ο θησαυρός της. Δεν μπορεί να δίνεται το ίδιο σε όλα. (π.χ. και καριέρα, και οικογένεια).Σε κάποιο πρέπει να δώσει προτεραιότητα και κάποιες άλλες ανάγκες να κάνουν πίσω, για να υπηρετήσει αυτό που έχει την μεγαλύτερη αξία γι΄ αυτήν.
Και αυτό εκφράζεται απόλυτα στο παρακάτω ποίημα:
Αν είσαι μάνα διάλεξε
του λιμανιού την άκρη,
για να ξεσπάει επάνω σου
η πελαγίσια αντάρα.Είναι πολλά τα κύματα
είναι πολλοί οι εχθροί σου,
που στο μικρό λιμάνι σου
λαχτάρα έχουν να μπούνε!Αν κάπου όμως σκοντάψουνε
να δεις πώς γαληνεύουν…
Του λιμανιού σου του μικρού
κυματοθραύστης γίνε!
Αυτό το λιμάνι, που κράτησε γαλήνιο η μητέρα για να αναπτυχθούν ομαλά τα παιδιά της, μπορεί να γίνει το εφαλτήριο για να ανοιχτούν στο πέλαγος της αυτονόμησης και της πληρότητας. Να αντιμετωπίσουν με αγώνα τις δυσκολίες που θα παρουσιαστούν, αφού είμαστε όλοι έξω από τον Παράδεισο, αλλά και να ζήσουν πολλές υπέροχες, απολαυστικές και δημιουργικές στιγμές.
