Στον απόηχο ενός εσπερινού

Ο εσπερινός που τελέστηκε στις 29 Ιανουαρίου 2019, την παραμονή του εορτασμού των Τριών Ιεραρχών, στον Ιερό Ναό των Εκπαιδευτηρίων μας στο Μαρούσι, στάθηκε η αφορμή για μια Δασκάλα, που πέρασε τα πρώτα εκπαιδευτικά της βήματα στις αίθουσες των σχολείων μας, να γράψει το παρακάτω κείμενο. Δεν είναι παρά το καταστάλαγμα, που άφησε στην ψυχή η παρουσία της μετά από πολλά χρόνια «στο σχολείο της» εκείνο το βράδυ…

Στον απόηχο ενός εσπερινού

Ένα post στο facebook ενός καλού μου φίλου ταρακούνησε τη σκέψη μου και γέννησε ανίκητη την επιθυμία να βρεθώ στο «σχολείο μου». Αυτό που μου έμαθε τα «πρώτα γράμματα» της εκπαιδευτικής μου ζωής. Εσπερινός των Τριών Ιεραρχών. Στην εκκλησία των Τριών Ιεραρχών. Μετά από πολλά, πολλά χρόνια. 

Μπήκα δειλά και κοντοστάθηκα. Με αμηχανία, νοσταλγία και συγκίνηση. Τα ίδια καθίσματα, οι ίδιοι πολυέλαιοι, τα ίδια ημικυκλικά τζάμια. Μόνο που τώρα είχε πιο πολλή ζεστασιά. Να ’ναι η νοσταλγία των χρόνων της νιότης που εξωραΐζει το παρελθόν; Να ’ναι ο επαναπροσδιορισμός των αξιών της πατρίδας που μας «δημιούργησε», ύστερα από τόσων χρόνων αποδημία; Να ’ναι τα πρόσωπα των Αγίων (θαρρώ πως τότε δεν είχαν ιστορηθεί) που μας αγκαλιάζουν αγαπητικά; Ό,τι και να ’ναι, ο ναός απόψε έχει φως, πολύ φως. Και δεν είναι από τους πολυελαίους…

Δίπλα, γύρω, μπρος, πίσω παλιοί συνάδελφοι. Με πασπαλισμένα τα μαλλιά από την άχνη του χρόνου. Με το ίδιο πάντα χαμόγελο. Με την ίδια διάθεση προσφοράς. Την χωρίς όρους και όρια. Με ειλικρινή έκφραση αγάπης για την απρόσμενη συνάντηση. Και παλιοί μαθητές, γονείς πια. Τώρα που οι βαθμοί, οι έλεγχοι, τα τεστ δεν μας χωρίζουν πια, μένει ελεύθερη η καρδιά να εκφραστεί.  

Η ακολουθία προχωρά. Από το Ιερό Βήμα βγαίνουν ένας, δύο, τρεις … δέκα κληρικοί!  Δεν θυμάμαι ποτέ να ήταν τόσοι σε ακολουθία. Ανάμεσά τους ο παλιός συνάδελφος, τωρινός Διευθυντής, με το ίδιο στέρεο βλέμμα, αυτό που σε έκανε κάποτε να «ακουμπήσεις» πάνω του, ειδικά στα πρώτα βήματα και να πάρεις απόσταγμα πολύτιμης πείρας. Πιο πίσω ένας παλιός μαθητής! Συγκίνηση, μόνο συγκίνηση… Στέκονται τώρα όλοι μπροστά στον επίσκοπο. Στον επίσκοπο που τιμά με την παρουσία του το σχολείο, δηλώνοντας έμπρακτα τη φροντίδα και την αγάπη του και ταυτόχρονα στέλνοντας ηχηρό μήνυμα συνεργασίας και συμπόρευσης της επίσημης εκκλησίας με ορθόδοξους συλλόγους του πιστού λαού. 

Το βλέμμα μου γυρνά και στέκεται σε μια αγιογραφία σχεδόν από πάνω μου. «Εις μνήμην…» Και τα μάτια μου σαστίζουν διαβάζοντας το όνομα συναδέλφου. Πέταξε λοιπόν για την αγκαλιά του Θεού; Δεν το είχα μάθει… Πώς νιώθω όμως, αυτή τη γαλήνια ώρα του Εσπερινού τις ψυχές όλων των προαπελθέντων συναδέλφων να ενώνουν τις προσευχές τους με τις δικές μας, συγκεράζοντας το παρελθόν και το παρόν, στην άχρονη Βασιλεία του Θεού! Από κοντά κι ο πατήρ Λεωνίδας, εκεί στην άκρη της Αγίας Τράπεζας ντυμένος στα λευκά, στα ολόλευκα, στα εκτυφλωτικά λευκά… 

Οι ψάλτες ενώνουν μυστικά τις φωνές τους με τους ύμνους των αγγέλων. Και τα παιδιά, τα μικρά παιδάκια, άλλα στην αγκαλιά της μαμάς κι άλλα στο βρεφικό καρότσι, συνοδεύουν με μ’ ένα γλυκό και μελωδικό ισοκράτημα… 

Τι θυμήθηκα τώρα! Σε μια Λειτουργία, εδώ στον ίδιο χώρο είχε βγει ο ιερουργός μετά το “Δι’ ευχών” και είχε επαινέσει τα μικρούλικα του Δημοτικού γιατί είχαν κάτσει -λέει- τόσο όμορφα (!) Κι ας ακούγονταν πού και πού ψίθυροι… Κι ας βλέπαμε, εμείς οι άλλοι, πως δεν ήταν «όπως έπρεπε». Είναι βλέπεις, που εκείνος -πατέρας βιολογικός κάμποσων παιδιών και πνευματικός αρκετών δεκάδων (ή εκατοντάδων;)- είχε αφουγκραστεί το τραγούδι της καρδιάς τους και γι’ αυτό τα παίνευε.  

Η ώρα περνά, χωρίς να το καταλάβω. Δεν θέλω να τελειώσει αυτή η ακολουθία. Σκέφτομαι και προσεύχομαι για όλα τα παιδιά που πέρασαν από τα χέρια μας. Και ζητώ συγγνώμη από το Θεό…  Για όλα τα λάθη και τις αβλεψίες που η απειρία και η σιγουριά της νιότης δημιούργησαν τότε. Τώρα πια ξέρω. Πως ούτε η άριστη γνώση του αντικειμένου ούτε το επικοινωνιακό χάρισμα ούτε τα εποπτικά μέσα ούτε τα ακαδημαϊκά προσόντα είναι ικανά να ξεκλειδώσουν μια ψυχή. Παραμένουν μόνο μια σειρά από μηδενικά, αραδιασμένα το ένα δίπλα στο άλλο, που μόνο χώρο πιάνουν, έτσι στρογγυλά – στρογγυλά που είναι, και τίποτα δεν κάνουν. Ή μάλλον κάνουν: ένα τεράστιο μηδενικό. Εκτός αν μπει μπροστά η Χάρη του Θεού. Η μοναδική. Η μονάδα που μπαίνει μπροστά για να πάρουν αξία τα μηδενικά. Να γίνουν δέκα, εκατό, χίλια, … , εκατομμύρια, …, ανάλογα με το τάλαντο του καθενός. Μόνο όμως, με τη Χάρη. 

Τι κρίμα που αυτά τα μηδενικά τα θαύμαζαν οι μαθητές μας. Τι κρίμα που δεν ήξεραν τη ζωή πίσω από τα παρασκήνια… Γιατί μόνο όποιος είναι μέσα, μπορεί να δει τα «από μέσα». Τι κρίμα που δεν μπορούσαν να δουν ανθρώπους με πραγματική αγιότητα να σηκώνουν, αυτοί οι αφανείς, το φορτίο του σχολείου για να κατέβει η ευλογία του Θεού. Μόνο χάρη σε αυτούς. Στους λίγους, τους αφανείς. Που επηρέασαν τα παιδιά ουσιαστικά, ενδεχομένως και χωρίς να το ξέρουν τα ίδια τα παιδιά…

Ο Εσπερινός τελείωσε. Πήρα τον άρτο από το χέρι του Επισκόπου και κατηφορίζοντας για να βρω ταξί στην Κηφισίας, αναρωτιέμαι αν τελικά, υπήρχαν αρνητικά σε αυτό το σχολείο. Μα φυσικά και υπήρχαν! Όπου υπάρχουν άνθρωποι μεταπτωτικοί υπάρχουν αρνητικά, μικρά ή μεγάλα… Μα δεν ήμασταν προτεσταντικό κατασκεύασμα για να προτάσσεται και να απολυτοποιείται η ηθική, απογυμνωμένη από το ορθόδοξο φρόνημα και ήθος. Υπήρχαν σφάλματα. Μόνο που τα σφάλματα, τα ακολουθούσε σχεδόν πάντα, αργά ή γρήγορα, φανερά ή μυστικά, η μετάνοια. Μετάνοια πραγματική, όχι μόνο στα λόγια. Προσωπικά έγινα αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας δύο απίστευτων περιπτώσεων. Και στις δύο, εκείνος που ζήτησε συγγνώμη ήταν μεγαλύτερος. Και στα χρόνια και στην εμπειρία και στην ιεραρχία.  Στη δεύτερη μάλιστα ήταν κληρικός. Αυτά μόνο όπου υπάρχει ευλογία Θεού γίνονται. Και, όπως φαίνεται, υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει ευλογία Θεού, στο σχολείο μου, το σχολείο της καρδιάς μου. 

Μαρούσι, 29/1/2019